Bệnh niu cát xơn, hay còn được biết đến với tên gọi chính thức là “Laryngotracheitis” là một trong những vấn đề quan trọng đối với ngành chăn nuôi gà. Bệnh này gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe và hiệu suất chăn nuôi. Trong bài viết này, Dagalive.net sẽ cùng các bạn tìm hiểu về gà bị bệnh niu cát xơn và những biện pháp phòng tránh hiệu quả.
Gà bị bệnh niu cát xơn là gì?
Bệnh gà bị niu cát xơn, còn được biết đến với tên chính thức là “Laryngotracheitis,” là một bệnh nhiễm trùng hô hấp nghiêm trọng ảnh hưởng đến đường hô hấp của gà. Bệnh này được gây ra bởi virus laryngotracheitis gà (Gallid alphaherpesvirus 1), thuộc họ Herpesviridae. Đây là một trong những bệnh lây truyền nhanh chóng trong đàn gà, đặc biệt là trong môi trường chăn nuôi công nghiệp.
Nguyên nhân gây ra bệnh gà bị bệnh niu cát xơn
Bệnh gà rù được gây ra chủ yếu bởi virus Newcastle, một loại RNA virus thuộc nhóm Paramyxovirus. Đây là một loại virus có khả năng gây nên bệnh ở mọi loại gia cầm, bao gồm vịt, ngan, ngỗng, và xuất hiện ở nhiều giống gà khác nhau. Bệnh có thể tác động đến đủ các loại gà, từ gà nhà, gà công nghiệp đến gà chọi và gà đá.
Con đường lây truyền của bệnh niu cát xơn
Tình trạng nhiễm bệnh ở gà:
Mọi giai đoạn tuổi của gà đều mắc phải nguy cơ nhiễm bệnh. Gà non sẽ được bảo vệ bởi kháng thể mẹ truyền, đặc biệt khi gà mẹ đã được tiêm vắc-xin đầy đủ. Trong tự nhiên, các loại chim khác cũng có khả năng tiếp xúc với bệnh. Dù vịt và ngỗng có thể nhiễm phải virus có độc tính cao, nhưng hầu hết không thể nhận biết triệu chứng của bệnh.
Cách lây nhiễm:
Virus xâm nhập vào cơ thể gà thông qua đường tiêu hóa và cũng có thể qua đường hô hấp. Bệnh có thể xảy ra suốt năm, nhưng thường xuất hiện mạnh mẽ vào mùa đông và xuân.
Cơ chế gây ra bệnh:
Virus xâm nhập cơ thể thông qua niêm mạc tiêu hóa hoặc hô hấp, sau đó lan truyền qua máu và gây ra nhiễm trùng huyết. Virus di chuyển qua các cơ quan khác nhau trong cơ thể, tấn công các mô và mạch máu, dẫn đến hiện tượng xuất huyết và tổn thương. Virus cũng gây ra sự rối loạn trong hệ tuần hoàn và tác động tiêu cực đến hệ thần kinh trung ương, dẫn đến các triệu chứng thần kinh và khó thở.
Các dạng thể bệnh của gà bị bệnh niu cát xơn
Gà Bị Bệnh Niu Cát Xơn có diễn biến rất phức tạp, chúng có 5 thể bệnh khác nhau với mỗi một đặc điểm khác nhau.
Thể virus niu cát xơn tác động đến đường ruột -Thể Doytle:
- Bệnh manifolds ở dạng cấp tính và dẫn đến tỷ lệ tử vong 100% ở mọi lứa tuổi.
- Đặc điểm của bệnh bao gồm sưng đầu gà, mặt phù, chảy nước mắt và nước mũi.
- Gà thường trải qua cơn co giật, trở nên liệt chân và không thể di chuyển.
- Tiêu chảy phân có màu xanh, và có nhiều trường hợp đi ngoài máu.
Thể virus niu cát xơn tác động đến dây thần kinh – Thể Beach:
- Bệnh diễn ra ở dạng cấp tính và có tỷ lệ tử vong cao lên đến 100%.
- Gà thường trải qua cơn co giật và không thể đứng vững.
Thể virus niu cát xơn tác động đến hô hấp – Thể Hitchner:
- Bệnh thường ở dạng nhẹ, ảnh hưởng đến quá trình hô hấp của gà.
- Tỷ lệ tử vong thấp.
Thể Baudette:
- Bệnh thường xuất hiện trong đàn gà nhỏ.
- Gà con thể hiện biểu hiện co giật và không thể đứng vững.
- Tỷ lệ tử vong thường thấp hơn so với các thể khác.
Thể đường ruột không có triệu chứng:
- Bệnh có biểu hiện không rõ ràng.
- Những chủng virus nhóm lentogen thường gây ra bệnh thể này và thường được sử dụng để sản xuất vaccine.
Biểu hiện của gà bị bệnh niu cát xơn
Thời kỳ ủ bệnh Niu Cát Xơn, Kéo dài từ 3 – 5 ngày, tuy nhiên, cũng có trường hợp đặc biệt chỉ mất 2 ngày, trong khi một số trường hợp khác có thể kéo dài hơn một tuần.
Bệnh tiến triển theo ba thể chính: thể quá cấp tính, thể cấp tính và thể mạn tính.
Thể quá cấp tính:
Thể này thường xuất hiện ở đầu ổ dịch và tiến triển rất nhanh, gây tử vong chỉ trong vài giờ.
Gà thể hiện các triệu chứng như ủ rũ, xù lông. Tình trạng lây lan mạnh mẽ, với tỷ lệ chết 100% sau vài giờ nhiễm bệnh. Các biểu hiện bao gồm ho, thở gấp, phân lẫn máu, đầu nghiêng về một bên. Sưng phù đầu, mào chuyển sang màu tím tái. Triệu chứng thần kinh, đi đứng không vững, mổ không trúng thức ăn. Xuất huyết dọc ống tiêu hóa và niêm mạc khí quản.
Thể cấp tính:
Thể này đặc trưng bởi sự bùng phát dịch đột ngột và tốc độ lây lan nhanh.
- Tỷ lệ đẻ giảm, giảm ăn và chất lượng trứng cũng giảm.
- Triệu chứng thần kinh như nghẹo đầu, đi lòng vòng, co giật.
- Gà sốt cao 42,5 – 43oC, tiêu chảy phân xanh, tỷ lệ chết có thể lên đến 100%.
Thể mãn tính:
Thể này xuất hiện ở cuối ổ dịch và có các triệu chứng do rối loạn thần kinh.
- Chưa có thuốc đặc trị, phải sử dụng vaccine tiêm vào đàn gà còn sống sót.
- Gà bị tổn thương tiểu não, thể hiện hành vi bất thường, có thể chết do đói hoặc mổ không trúng thức ăn.
- Tỷ lệ đẻ giảm đối với gà đẻ, và bệnh có thể kéo dài vài ngày hoặc vài tuần.
Cách điều trị gà bị bệnh niu cát xơn
Trước khi có sẵn thuốc đặc trị Bệnh Niu Cát Xơn, việc duy nhất là tiêm vaccine cho đàn gà, kể cả đối với những con đang mắc bệnh. Phương pháp điều trị này thường không mang lại hiệu quả cao, với tỷ lệ chết có thể lên đến 50 – 70% trong đàn gà. Những con gà sống sót sau khi mắc bệnh Newcastle thường phải đối mặt với các di chứng thần kinh, bao gồm mổ không trúng thức ăn và có thể dẫn đến tình trạng chết do đói sau cùng. Các con gà này không chỉ gặp khó khăn trong việc tăng trưởng mà còn tốn kém nhiều thức ăn và thuốc bổ.
Ngày nay, với sự có mặt của thuốc đặc trị Bệnh Niu Cát Xơn, tỷ lệ chết trong đàn gà giảm xuống từ 5 – 20%, tùy thuộc vào thời điểm phát hiện bệnh để thực hiện can thiệp. Khi đàn gà được xác định mắc bệnh Newcastle, việc sử dụng kháng thể Newcastle ngay lập tức trong vòng 24 – 48 giờ giúp ngăn chặn tình trạng gà chết do bệnh này. Vì thế, việc chẩn đoán nhanh chóng và chính xác về tình trạng bệnh của đàn gà trở nên vô cùng quan trọng, giúp ngăn chặn tình trạng mất mát lớn và giữ vững sức khỏe của đàn gà.
Cách phòng bệnh
Bệnh Niu Cát Xơn có khả năng lây lan nhanh chóng, vì vậy việc phòng bệnh trở nên quan trọng để đảm bảo sức khỏe của đàn gà. Người nuôi cần thực hiện các biện pháp giữ gìn vệ sinh môi trường và tiêm phòng vaccine, bổ sung thuốc bổ nhằm tăng sức đề kháng cho vật nuôi.
Vệ sinh trang trại:
Định kỳ vệ sinh, khử trùng và sát trùng chuồng trại cùng dụng cụ chăn nuôi, sử dụng vôi bột hoặc các loại thuốc sát trùng chuyên dụng.
Trộn chất độn chuồng với men vi sinh để hút ẩm, giảm khí độc thải từ phân gà và ức chế mầm bệnh. Thường xuyên cọ rửa máng ăn và máng uống dành cho gà. Kiểm soát ra vào chặt chẽ để ngăn gia cầm tiếp xúc với mầm bệnh. Nhập gà về cách ly 10 ngày trước để theo dõi.
Phòng bệnh bằng vaccine niu cát xơn:
- Tiêm phòng vaccine đầy đủ để đàn gà được bảo hộ tốt nhất.
- Hạn chế sử dụng vaccine vô hoạt, do chúng có khả năng sản sinh miễn dịch kém.
- Ưu tiên sử dụng vaccine nhược độc, phổ biến ở nước ta, vì chúng dễ sử dụng và bảo vệ đàn gà hiệu quả (cho uống, nhỏ mắt, nhỏ mũi).
- Thực hiện tiêm phòng rất sớm, từ 5-10 ngày tuổi, tùy thuộc vào loại vaccine, vì trong khoảng thời gian này, kháng thể mẹ truyền cho gà con bắt đầu giảm, làm mất dần sự bảo hộ khỏi bệnh Newcastle. Nhắc lại vaccine cho gà sau 10-14 ngày để nâng cao hiệu quả phòng bệnh.
Lưu ý: Chỉ tiêm phòng cho những con gà khỏe mạnh.
Sự đa dạng trong lựa chọn thuốc trị bệnh, kết hợp với các biện pháp quản lý chặt chẽ, sẽ giúp giảm thiểu rủi ro gà bị bệnh niu cát xơn và duy trì sức khỏe ổn định cho đàn gà. Qua đó, nông dân có thể đảm bảo sự phát triển bền vững của đàn gia cầm và đạt được hiệu suất kinh tế cao trong ngành chăn nuôi.