Bệnh Gumboro, hay còn gọi là bệnh đỏ gan, là một trong những căn bệnh gây thiệt hại lớn trong ngành chăn nuôi gia cầm. Đặc biệt, để nhanh chóng nhận biết và ngăn chặn sự lây lan của bệnh, người chăn nuôi cần hiểu rõ về biểu hiện và cách phòng tránh. Trong bài viết này, Dagalive.net sẽ cùng tìm hiểu về các biểu hiện bệnh Gumboro ở gà và những biện pháp phòng tránh hiệu quả.
Bệnh Gumboro ở gà là bệnh gì?
Bệnh Gumboro ở gà là một bệnh truyền nhiễm, được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1957 tại vùng Gumboro (Delaware, Mỹ). Tuy nhiên, cho đến năm 1962, bệnh mới được Cosgrove mô tả cặn kẽ và công bố chính thức với tên gọi là bệnh viêm thận gà do gây sự hủy hoại ở vùng vỏ thận.
Tại Việt Nam, bệnh này đã xuất hiện từ những năm 1980, gây ra tổn thất lớn do lúc đó chúng ta chưa tích lũy đủ kinh nghiệm và kiến thức về phòng trị bệnh.
Nguyên nhân của bệnh Gumboro ở gà
IBDV (Infectious Bursal Disease Virus) – một loại virus RNA thuộc họ Birnaviridae, được xác định là nguyên nhân gây bệnh Gumboro trên gà. Đặc điểm của virus này là khả năng tồn tại trong môi trường tự nhiên với sức đề kháng cao. Virus bị vô hoạt hóa ở độ pH ≥ 12 và pH ≤ 2.
Virus Gumboro bị diệt khi tiếp xúc với nhiệt độ cao, bao gồm 56°C trong 5 giờ, 60°C trong 30 phút, và nhanh chóng chết ở 70°C. Các chất hóa học như formalin 0.5% (sau 6 giờ), phenol 0.5% (sau 1 giờ), chloramin 0.5% (sau 10 phút) không thể tiêu diệt được virus.
Virus Gumboro có khả năng tồn tại trong môi trường phân rác và chất độn chuồng, kéo dài tới 122 ngày, tạo thành một nguồn tàng trữ virus quan trọng tại các trại nuôi.
Thời kỳ cảm nhiễm mạnh nhất của virus là từ 3 đến 9 tuần tuổi, đặc biệt là từ 3 đến 6 tuần tuổi. Gà dưới 3 tuần tuổi mắc bệnh có thể không biểu hiện triệu chứng lâm sàng, nhưng lại gây hậu quả là suy giảm miễn dịch.
Bệnh Gumboro có thể xảy ra quanh năm, tập trung chủ yếu vào vụ đông xuân. Tỷ lệ mắc bệnh trong đàn có thể lên đến 100%, với tỷ lệ chết dao động từ 20% đến 30%, thường bắt đầu sau 3 ngày và đạt mức cao nhất sau 5 đến 7 ngày. Trong thực tế, nhiều đàn gà mắc bệnh có thể có tỷ lệ chết cao từ 50% đến 100%.
Các phương thức truyền bệnh Gumboro ở gà
IBDV (Infectious Bursal Disease Virus) xâm nhập vào cơ thể gia cầm thông qua nhiều đường, chủ yếu là qua thức ăn và nước uống, đi vào đường tiêu hóa. Hiện tại, không có nghiên cứu nào chứng minh rằng bệnh Gumboro có khả năng truyền dọc qua trứng.
Cơ chế sinh bệnh của virus Gumboro bắt đầu khi nó nhập vào cơ thể. Sau 6-8 giờ, một lượng lớn virus đã xâm nhập và thực hiện quá trình nhân lên cục bộ. Khi vào máu, virus lan truyền khắp cơ thể, đặc biệt là đến gan, lách, túi Fabricius và một số cơ quan khác.
Sau 9-11 giờ, có một lượng lớn virus tập trung ở túi Fabricius, nơi mà virus bắt đầu tấn công tế bào Lympho B. Trong khoảng 48-96 giờ, số lượng tế bào Lympho B bị phá hủy và giảm đáng kể, đồng thời xuất hiện các bệnh tích vi thể và đại thể trong túi Fabricius và một số cơ quan liên quan.
Số lượng virus tiếp tục nhân lên và xâm nhập trở lại vào hệ tuần hoàn, gây nhiễm trùng máu. Virus Gumboro tiếp tục tấn công các cơ quan thích ứng và gây ra biến đổi bệnh lý, xuất hiện các bệnh tích thẩm xuất dịch, xuất huyết, và sung huyết. Các bệnh tích này thường xuất hiện ở các vùng như cơ ngực, cơ đùi, túi Fabricius, lách và gan.
Virus Gumboro tác động lên hệ thống máu, tạo ra tình trạng đông máu và tắc nghẽn các mao quản, chủ yếu tại vùng gan, lách, thân, túi Fabricius, gây hiện tượng xuất huyết và sung huyết. Trong trường hợp túi Fabricius bị phá hủy, gây suy giảm miễn dịch, làm cho gia cầm trở nên mẫn cảm hơn với các bệnh truyền nhiễm khác.
Biểu hiện bệnh Gumboro ở gà
Thời gian ủ bệnh Gumboro trên gà là rất ngắn, thường chỉ kéo dài 2 – 3 ngày. Các triệu chứng ban đầu thường bắt đầu với một số con trong đàn gà quay đầu tự mổ vào hậu môn. Gà thể hiện dấu hiệu kém ăn và bỏ ăn, đồng thời có biểu hiện hoảng loạn và tiếng kêu không bình thường.
Sau 2 – 3 ngày, môi trường chuồng trở nên ướt nhanh chóng do gà mắc bệnh tiêu chảy. Gà bắt đầu uống nhiều nước, phân trở nên loãng và có màu trắng nhớt.
Với sự mất nước cùng với mất chất điện giải, gà trở nên liệt, ít vận động, lông bẩn, đặc biệt ở vùng lông xung quanh hậu môn. Nhiệt độ cơ thể của gà giảm xuống dưới mức bình thường.
Các vụ đàn gà chết thường tập trung vào khoảng ngày 3 – 5 sau khi xuất hiện triệu chứng, và sau đó giảm dần đến ngày 9 – 10, khi tình trạng dừng lại.
Phòng bệnh Gumboro ở gà
Trong việc phòng tránh bệnh Gumboro ở gà, người nuôi cần thực hiện một loạt các biện pháp vệ sinh thú y một cách nghiêm túc để ngăn chặn sự phát triển và lây lan của bệnh.
Chuồng trại cần được xây dựng một cách cách ly với những khu vực dân cư xung quanh và được bao bọc bằng rào ngăn.
Chuồng trại phải được duy trì vệ sinh tiêu độc, và thường xuyên được sát trùng định kỳ bằng các chất sát trùng như formalin, Iod, chloramine, và các loại khác.
Sử dụng vacxin phòng bệnh Gumboro là một giải pháp hiệu quả. Việc tiêm vacxin nên được thực hiện từ rất sớm, trong khoảng từ 3 – 10 ngày tuổi của gà.
Vacxin có thể được tiêm trực tiếp vào cơ thể của gà, hoặc cung cấp qua đường nhỏ mắt, nhỏ mũi, hoặc hòa vào nước uống cho gà. Việc này giúp tăng cường sức đề kháng và giảm nguy cơ mắc bệnh.
Sự đa dạng trong lựa chọn thuốc trị bệnh, kết hợp với các biện pháp quản lý chặt chẽ, sẽ giúp giảm thiểu rủi ro biểu hiện bệnh Gumboro ở gà và duy trì sức khỏe ổn định cho đàn gà. Qua đó, nông dân có thể đảm bảo sự phát triển bền vững của đàn gia cầm và đạt được hiệu suất kinh tế cao trong ngành chăn nuôi.