Giữa những ngả đường quê yên bình, nơi những dải lúa xanh mướt nằm ôm trọn những làng quê bình dị, gà Văn Phú trở thành biểu tượng sống của vùng đất hữu tình và truyền thống.
Nguồn gốc
Gà Văn Phú là một giống gà bản địa của Việt Nam, có nguồn gốc từ xã Văn Phú, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ. Gà Văn Phú xuất hiện ở trong vùng đất đai màu mỡ ven sông Hồng, hàng năm bị lũ lụt đe dọa, địa hình Trung du, đồi thấp xen kẽ với các khu vực trồng trọt. Chính điều kiện khí hậu kết hợp với quá trình chọn lọc và chăm sóc đã tạo nên giống gà này.
Theo các tài liệu nghiên cứu, giống gà Văn Phú đã có từ lâu đời, khoảng 300 năm trước. Giống gà này được nuôi nhiều ở các xã Văn Phú, Sai Nga, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ. Được biết đến với đôi chân to, xù xì, có vảy sừng mọc đều nhau, có hoa văn như hoa mai, hoa chanh.
Đặc điểm nổi bật
- Gà Văn Phú dễ phân biệt với bộ lông đen toàn bộ, được phát triển thông qua quá trình chọn lọc và chăm sóc kỹ lưỡng của cộng đồng trong vùng. Giống gà này có ngoại hình đẹp và cân đối, với tầm vóc nhỏ, đầu vừa, chân cao và thanh, có 2–3 hàng vảy đen trên chân, nhưng màu chân là chì (đen xám).
- Đuôi dài và cân đối, da trắng, lông đen kết hợp với trắng ở cuống lông. Lông trên lưng màu đen với gốc trắng, vùng bụng và đùi có màu tro nhạt. Mào và tai phát triển, với mào đơn, đỏ và có 5-6 khía đứng lên, xương nhỏ, thịt thơm ngon.
Phân loại giống gà Văn Phú
- Gà Văn Phú xám: Đây là giống gà Văn Phú phổ biến nhất, chiếm khoảng 90% tổng đàn gà Văn Phú. Gà có lông màu xám tro, có đốm đen. Gà có khả năng sinh trưởng và phát triển nhanh, nuôi khoảng 4 tháng có thể xuất bán. Thịt gà xám chắc, thơm ngon, được nhiều người ưa chuộng.
- Gà Văn Phú đen: Gà Văn Phú đen có lông màu đen, chân, mỏ và da màu đen. Gà có khả năng chịu kham khổ cao, thích nghi tốt với điều kiện khí hậu nóng ẩm. Gà Văn Phú đen có giá trị kinh tế thấp hơn gà Văn Phú xám, nhưng vẫn được nhiều người chăn nuôi lựa chọn bởi có khả năng đẻ trứng tốt.
Thực trạng về giống gà quý hiếm này
Để bảo tồn và phát triển giống gà Văn Phú, cần có sự quan tâm của các cấp, các ngành và sự nỗ lực của người chăn nuôi.
Gà Văn Phú, với tầm vóc và màu lông đồng nhất, hiện đang đối mặt với tình trạng giảm số lượng và tiến gần đến việc tuyệt chủng. Đối diện với thực tế, giống gà này không còn được duy trì trong trạng thái thuần chủng, và quá trình phục hồi giống đang ngày càng trở nên khó khăn và đắt đỏ.
Hiện nay, gà Văn Phú gần như đã biến mất ở Việt Nam, đặc biệt là tại tỉnh Phú Thọ, nơi giống gà này trước đây phổ biến. Nguyên nhân chính của tình trạng tuyệt chủng này có liên quan đến sự công nghiệp hóa nhanh chóng cùng với việc nhập khẩu đại trà các giống gà công nghiệp. Sự kết hợp với các giống gà khác đã làm mất đi đặc tính thuần chủng của gà Văn Phú.
Một trong những yếu tố đóng góp vào việc giống gà này đang biến mất là thiếu sự ủng hộ từ cộng đồng. Người dân có đánh giá tiêu cực về giống gà này, thể hiện qua thành ngữ “gà đen chân chì nuôi chi giống ấy,” tạo ra sự thiếu quan tâm và hỗ trợ đối với giống gà đặc biệt này.
Những món ăn ngon từ Gà Văn Phú
- Gà Văn Phú rang muối: Đây là món ăn được nhiều người yêu thích bởi hương vị thơm ngon, đậm đà. Thịt rang muối có màu vàng ươm, da giòn, thịt chắc, đậm đà hương vị muối.
- Gà Văn Phú nấu lá giang: Đây là món ăn đặc sản của vùng Phú Thọ. Thịt gà nấu lá giang có màu vàng ươm, da giòn, thịt chắc, đậm đà hương vị lá giang.
- Gà Văn Phú nướng: Đây là món ăn được nhiều người yêu thích bởi hương vị thơm ngon, hấp dẫn, nướng có màu vàng ươm, da giòn, thịt chắc, đậm đà hương vị gia vị.
- Gà Văn Phú xào xả ớt: Đây là món ăn có hương vị thơm ngon, đậm đà. Thịt gà Văn Phú xào sả ớt có màu vàng ươm, da giòn, thịt chắc, đậm đà hương vị sả ớt.
Gà Văn Phú là một giống gà quý hiếm, cần được bảo tồn và phát triển. Để làm được điều này, cần có sự quan tâm của các cấp, các ngành và sự nỗ lực của người chăn nuôi.